Priče o Gradskoj kući (13) - Čelni ljudi grada sa tri imena i u devet država

(Serijal povodom 200. godišnjice od početka gradnje Županijske zgrade, sadašnje Gradske kuće u Zrenjaninu. Svi do sada objavljeni tekstovi arhivirani su na stranici ovog sajta: www.zrenjanin.rs/O gradu/ Gradska kuća)
 
Obnovom Torontalske županije 1779. godine, imenovani su i prvi županijski službenici. Kao kraljevski komesar, na čelu Županije našao se grof Kristof Nicki, a naredne, 1780. godine, ustoličen je i prvi veliki župan - grof Đeri Ferenc. Do izgradnje nove Županijske zgrade, sadašnje Gradske kuće, na čelu Županije nalazilo se osam ličnosti, a prvi koji se uselio u novu zgradu bio je Jožef Gici, na funkciji župana od 1820-1835. godine. S obzirom da su se u zgradi nalazile i prostorije za smeštaj župana i njegove porodice, a kog je, opet, direktno postavljala monarhija, ona je imala i funkciju svojevrsnog “dvora”, sa svim pratećim atributima, uključujući i zvanične prijeme, balove i različita porodična i javna okupljanja.   
 
Grof Janoš Baćanj (župan od 1783 - 1785. i od 1790 - 1792. godine), Laslo Karačonji (župan od 1848 - 1849, 1861. i 1865-1869. godine) i Mikša Hertelendi (župan od 1849 - 1861. godine) - portreti iz muzeja “Jožef Atila”, Mako (Mađarska)
 
Od 1779. do 1929. godine, kada je ukinuta, Torontalskom županijom upravljalo je 30 župana ili županijskih administratora, od kojih sedam u periodu Kraljevine Jugoslavije, kada županija nosi naziv Torontalsko-tamiška. Prvi od njih, od 1. decembra 1918. godine, bio je istaknuti intelektualac i narodni tribun, osnivač Srpskog narodnog veća u našem gradu, dr Slavko Županski.
 
Dr Slavko Županski (župan od 1918-1919. godine), dr Emil Gavrila (župan 1920. godine)
i Svetislav Rajić (župan 1928-1929. godine)
 
Gradska kuća danas se neminovno vezuje za čelne ljude grada, koji u njoj službuju i personifikuju se s gradom i njegovim predstavljanjem. U holu zgrade, po ugledu na Dom Narodne skupštine Republike Srbije, Skupštinu AP Vojvodine i pojedine lokalne uprave u našoj zemlji, u Gradskoj kući u Zrenjaninu od novembra 2013. godine javnosti je dostupna stalna postavka fotografija svih ličnosti koje su se nalazile na čelu grada, počev od prvog gradonačelnika postavljenog 1872. godine. Naime, ukazom iz 1871. godine, dotadašnje trgovište Veliki Bečkerek dobilo je status grada sa uređenim Magistratom, na osnovu kog je stekao i mogućnost da izabere gradonačelnika. To je učinjeno već naredne godine, a prvi se na funkciji našao Mihailo Štefulić. Tokom istorijskog perioda dugog gotovo vek ipo, na mestu gradskog načelnika, predsednika opštine ili gradonačelnika nalazilo se, zaključno sa sadašnjim gradonačelnikom, Čedomirom Janjićem, tačno 44 muškarca i jedna žena.
 
Stalna postavka portreta čelnih ljudi grada, u holu na spratu Gradske kuće
 
Jedan od njih bio je na čelu grada u tri odvojena mandata - Đurica Berberski, i to 1920-21, 1924. i 1935. godine. U dva odvojena mandata grad su vodili Dragoljub Kirćanski - Uja (1949-50. i 1955-59. godine) i Goran Knežević (2004-2009. i 2012. godine). Najduže je gradski načelnik bio Zoltan Perišić, punih 16 godina - od 1902. do 1918. godine. U periodu između 1983. i 1988. godine predsednici opštine smenjivali su se svake godine, pa ih je tako bilo pet u isto toliko godina. Tada je među predsednicima bila i jedina žena - Bogdana Glumac Levakov, 1985-86. godine. Dva “prva čoveka” grada imali su funkciju vršioca dužnosti - Dr Ivan Mirkov, 1919. godine i Đorđe Marinković, koji je na čelu grada bio kao predsednik Narodnooslobodilačkog odbora, u jesen 1944. godine.
 
Zoltan Perišić, gradski načelnik najduže na funkciji (1902-1918. godine), Dragoljub Kirćanski-Uja (1949-50; 1955-59.) i Goran Knežević (2004-09; 2012.), jedini gradonačelnici u dva odvojena mandata
 
Bogdana Glumac Levakov, jedina žena na čelu grada (1985-86. godine) i prvi posleratni gradski čelnici - Dr Jovan Miljković (posle Prvog svetskog rata) i Svetozar Ružić (posle Drugog svetskog rata)
 
Svi čelnici vodili su grad sa tri različita imena, Veliki Bečkerek, Petrovgrad ili Zrenjanin, a koji se nalazio u čak devet država – Austrougarskoj monarhiji, Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, Kraljevini Jugoslaviji, Demokratskoj Federativnoj Jugoslaviji, Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji, Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Saveznoj Republici Jugoslaviji, Državnoj zajednici Srbije i Crne Gore i konačno, Republici Srbiji.
 
Radni kabinet gradonačelnika Zrenjanina, sa originalnim nameštajem
proizvedenim u čuvenoj fabrici “Bence” u Velikom Bečkereku
 
U narednoj priči: Županijski park i njegove zanimljivosti

Vesti

Poslednje vesti