Praistorija

Vremenski, praistorija se deli na stariji period - paleolit i mlađi - neolit. U našim oblastima nisu do sada poznati lokaliteti koji pripadaju paleolitu. Izuzetak čini otkriće mamutove glave i drugih kostiju na obali Tise kod Novog Bečeja (35 km severozapadno od Zrenjanina), 1952. godine. Život ljudi na našem području možemo pratiti tek od početka neolita, oko V milenijuma p.n.e. Iz ovog perioda, na području grada i okoline postoji nekoliko arheoloških lokaliteta. Najznačajniji lokalitet, zvan Krstićeva humka, nalazi se u ataru naselja Mužlja. Pored grube, ovde je pronađena i fina keramika, sa bojenim ornamentima. Osim lokaliteta u okolini grada, u samom Zrenjaninu, u krugu Pivare, otkrivena je 1953. godine starčevačka bojena i gruba keramika.
 

Srednji neolit predstavljen je u našim oblastima dvema kulturama: vinčanskom i potiskom u oblasti donjeg toka Tise. Upravo u tome je značaj našeg područja, jer se preko njega proteže uticaj dvaju paralelnih kultura. Period metalnog doba nije dovoljno ispitan. Nisu otkriveni ni tragovi rane bronze. Nekoliko lokaliteta otkriveno je iz razvijenog metalnog doba, dva u samom gradu: u naselju Šumica, gde pronađen vrh koplja, i kod Fabrike ulja, gde su otkriveni fragmenti keramike iz bronzanog doba.
 

U osvitu nove ere, na našem području žive brojna starosedelačka i pridošla plemena: Iliri, Tračani, Dačani, Geti, Goti, Sarmati i Jazigi. S kraja III i sredinom IV veka, u oblasti Zrenjanina i okoline boravi sarmatsko pleme Roksolani. Iz ovog perioda, na području grada otkriveno je sarmatsko groblje, nedaleko od današnjeg železničkog mosta. Konačno, u nekropoli kod Aradca (10 km zapadno od grada), otkrivenoj 1952. godine, otkopano je više od 120 grobova koji potiču s kraja VI i početka VII veka.