Kultura

Zrenjanin je grad s dugom tradicijom u više oblasti kulturnog stvaralaštva – pozorišnoj umetnosti (ima najstariju pozorišnu zgradu u Srbiji, sagrađenu 1839. godine), muzičkoj i likovnoj umetnosti, amaterskom stvaralaštvu. Zahvaljujući tome, ali i brojnim kvalitetnim programima i pripremljenim projektima, poneo je titulu Nacionalne prestonice kulture 2025. godine. Vodeće ustanove kulture u Zrenjaninu danas su:

 

Narodno pozorište "Toša Jovanović" je najstarije u Srbiji sa očuvanom neobaroknom salom. Ime je dobio po Toši Jovanoviću (1845-1893.), poznatom srpskom pozorišnom glumcu, istaknutom članu Narodnog pozorišta u Beogradu. Od 1946. godine pozorište poseduje sopstveni profesionalni ansambl, koji deluje na tri scene: dramskoj, lutkarskoj i kamernoj. Početkom prošlog veka u Zrenjaninu se igraju prvi amaterski lutkarski komadi, a profesionalno lutkarsko pozorište je osnovano 1956. godine. Lutkarska scena danas je u samom je vrhu među lutkarskim pozorištima u Srbiji, sa više od 300 nagrada osvojenih na smotrama i festivalima u zemlji i inostranstvu. U sadašnjem obliku, Narodno pozorište je formirano integracijom Dramskog i Lutkarskog pozorišta 1975. godine, sa dramskom i lutkarskom scenom.

 

Narodni muzej Zrenjanin otvorio je svoja vrata za posetioce davne 1911. godine. Zavičajnog tipa i kompleksnog karaktera, misija Narodnog muzeja je očuvanje, zaštita, prezentacija i interpretacija bogatog kulturnog nasleđa srednjeg Banata iz oblasti prirode, arheologije, etnologije, umetnosti i istorije, kao i kontinuirana edukacija i rad sa publikom. Najreprezentativniji predmeti nalaze se na stalnoj postavci, a Muzej raspolaže i sa tri izložbena prostora u prizemlju zgrade gde se smenjuju tematske izložbe i odigravaju prateći programi. Negujući multikulturalnost, muzej ima veoma značajnu ulogu u društvenom životu lokalne zajednice i velik broj posetilaca na godišnjem nivou. Prateći savremene muzeološke tendencije, stavlja akcenat na edukativne programe i primenjuje ih kroz radionice i druge aktivnosti – izložbe, projekcije, promocije, koncerti…

www.muzejzrenjanin.org.rs 

 

Gradska narodna biblioteka "Žarko Zrenjanin" matična je bibliotekama Srednjobanatskog okruga. Gradeći svoj identitet na dugoj tradiciji organizovanog čitanja u gradu, danas biblioteka predstavlja moderan informaciono-dokumentacioni centar, prepoznatljiv i po izdavačkoj delatnosti, knjižari, knjigoveznici i štampariji. Sve u vezi sa knjigom smešteno je pod jednim krovom. Poseduje oko 150.000 naslova, a organizaciono funkcioniše kroz pozajmno, naučno i zavičajno odeljenje, klub knjige i izdavačku delatnost. Godišnje plasira veći broj novih naslova, organizuje promocije i tematske književne večeri, a 1991. godine ustanovila je i Fond "Todor Manojlović", s ciljem da istražuje, objavljuje i afirmiše delo književnika Todora Manojlovića, kao i da podstiče književno stvaralaštvo. Fond je uspostavio specijalnu nagradu pod nazivom "Nagrada za moderni umetnički senzibilitet". Punih 50 godina organizuje jedinstvenu manifestaciju "Pesnička štafeta", a 40 "Čitalačku značku", obe namenjene čitalačkoj publici osnovnoškolskog uzrasta.

 

Istorijski arhiv čuva pisanu arhivsku građu sa prostora srednjeg Banata, sa najstarijim primercima iz 16. veka. Poseduje dragocene povelje, unikatne knjige, retku periodiku. Ustanova je kulture od regionalnog značaja koja se bavi zaštitom, prikupljanjem, sređivanjem, obradom i čuvanjem arhivske građe, kao i izdavačkom delatnošću. Arhiv, takođe, omogućuje dostupnost arhivskih dokumenata u naučno-istraživačke, privatnopravne i javnopravne svrhe. U Arhivu se čuva više stotina fondova i zbirki sa preko 5.000 metara arhivske građe nastale u periodu od 1765. do danas. Na osnovu izvršene kategorizacije, 67 fondova (1765–1956) je proglašeno kulturnim dobrom od izuzetnog značaja, a 66 fondova (1769–1970) od velikog značaja. Iz građe je izdvojeno 116 rariteta koji se čuvaju u posebnim uslovima. Dokumenti su pisani na latinskom, nemačkom, mađarskom i srpskom jeziku. Organizuje periodične tematske izložbe u Izložbenom salonu, a 2007. godine nagrađen je prestižnom nagradom "Zlatna arhiva", kao najuspešniji arhiv u Srbiji. Počeo je s radom 1947. godine, a smešten je u prostoru nekadašnje Županijske palate, danas Gradske kuće, najistaknutijem primerku graditeljske baštine Zrenjanina i spomeniku kulture od velikog značaja.

 

Savremena galerija Umetničke kolonije "Ečka" sakuplja, čuva, sistematski istražuje i izlaže umetnička dela jugoslovenske i srpske posleratne umetnosti nastala uglavnom u Umetničkoj koloniji Ečka. Organizuje godišnju likovnu koloniju akvarela i poseduje fond od preko 2000 dela savremene domaće umetnosti, kao i izložbeni prostor sa oko 20 različitih postavki godišnje. Deluje kroz različite sadržaje: organizovanje radionica za umetnike iz zemlje i inostranstva u UK Ečka, organizovanje izložbi domaće i inostrane savremene umetnosti i međunarodne manifestacije Bijenale akvarela. Sve izložbe u salonu galerije propraćene su stručnim publikacijama u vidu kataloga. Izložbena delatnost praćena je i drugim aktivnostima: radionicama za decu, stručnim predavanjima, promocijama knjiga, koncertima...

 

Kulturni centar Zrenjanina osnovan je 1978. godine pod imenom Dom mladosti. Tokom četiri ipo decenije postojanja organizovao je mnoštvo raznovrsnih kulturnih, obrazovnih i zabavnih programa. Glavne aktivnosti Kulturnog centra Zrenjanina usmerene su u okviru pozorišnog, dečijeg, filmskog, tribinskog, muzičkog i izložbenog programa, a značajno mesto zauzimaju sopstvena produkcija i izdavačka delatnost. Kulturni centar Zrenjanina je javna ustanova, čiji je osnivač grad Zrenjanin, koja organizuje programe namenjene svim starosnim i socijalnim kategorijama stanovništva.

 

Amatersko pozorište "Madač", koje svoje predstave izvodi na mađarskom jeziku, osnovala je 1952. godine grupa zaljubljenika u umetnost. Od samih početaka, pod krovom je Narodnog pozorišta "Toša Jovanović", gde i nastupa. Doprinosi očuvanju mađarskog jezika i tradicije na ovim prostorima, potvrđujući i negujući multikulturalizam sredine u kojoj radi.
www.facebook.com/madach.amatorszinhaz

 

Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin je ustanova kulture osnovana 2004. godine. Nadležnost Zavoda pokriva teritoriju Grada Zrenjanina i četiri opštine Srednjobanatskog okruga (Novi Bečej, Nova Crnja, Sečanj i Žitište). Iako je najmlađa ustanova ove vrste u Srbiji, ideja o stvaranju službe zaštite kulturnih dobara u Zrenjaninu javlja se sredinom prošlog veka u obliku jedinice za zaštitu spomenika kulture u okviru Narodnog muzeja u Zrenjaninu, a koja je sarađivala sa Pokrajinskim zavodom za zaštitu spomenika kulture iz Novog Sada. Do osnivanja Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Zrenjaninu poslove zaštite i očuvanja graditeljske baštine ovom prostoru obavljao je Pokrajinski zavod.
www.zrenjaninheritage.com

 

Gradski duvački orkestar reprezentativni je predstavnik muzičkog života grada i učesnik na brojnim međunarodnim takmičenjima duvačkih orkestara, smotrama i manifestacijama u zemlji i inostranstvu. Jedini je orkestar iz Srbije koji je član Svetske asocijacije duvačkih orkestara (WASBE). Osnovan je 1973. godine i imao je više od 700 nastupa. Neguje i kamerno muziciranje, a njegovi članovi pretežno su profesori Muzičke škole "Josif Marinković", sadašnji i nekadašnji učenici, što obezbeđuje orkestru visoku profesionalnost.