Grad ZrenjaninRepublika Srbija
Skupštinagrada Zrenjanina''Svedoci trajanja'' - srpski manastiri i crkve u rumunskom Banatu
Povodom izložbe fotografija "Svedoci trajanja“ - srpski manastiri i crkve u rumunskom Banatu čiji je autor Milorad Savić, novinar iz Zrenjanina, a autor fotografija Darko Dozet, fotoreporter iz Novog Sada, gradonačelnik Zrenjanina dr Mileta Mihajlov organizovao je sinoć u Plavom salonu gradske kuće prijem za delegaciju Srba iz Rumunije u kojoj su bili prof. dr Dušan Popov, poslanik Saveza Srba u parlamentu Rumunije, dr Steva Perinac, direktor srpske gimnazije "Dositej Obradović“ u Temišvaru, ing Ognjan Krstić, novoizabrani predsednik Saveza Srba u Rumuniji, kao i dr Slavomir Gvozdenović, književnik, predsednik Skupštine dijaspore Srba dijaspore Srba u regionu.
- Danas ćemo kroz izložbu "Svedoci trajanja“sa našim dragim prijateljima, predstavnicima Srba iz rumunskog dela Banata pokušati da prođemo kroz istoriju, kulturu, umetnost. Biće to prilika da vidimo pet srpskih manastira, pedeset i šest crkava koje postoje u Rumuniji, da napravimo kulturnu vezu između rumunskog i srpskog dela Banata, naravno, i da se te veze ojačaju i da se saradnja nastavi i dalje – rekao je Mihajlov.
Izložbu je u Narodnom muzeju otvorio dr Slavomir Gvozdenović, a otvaranju je prisustvovao i pomoćnik pokrajinskog sekretara za kulturu i informisanje dr Milan Micić.
Inače, uz dva panoa, sa uvodnim tekstom i četiri mape, postavka ima 43 panoa sa fotografijama svih pet manastira i većeg broja crkava, u rumunskom delu Banata, gde po poslednjem popisu stanovništva iz 2011. godine, u pedesetak naselja živi ukupno 18.500 Srba.
- Mi smo ovom izložbom pokušali da omekšamo granicu koja je uspostavljena 1918. godine. Banat je od pamtiveka bio jedan istorijsko geografski prostor, koji je posle Prvog svetskog rata podeljen na rumunski i srpski deo i mali mađarski. I od tada postoji granica koja je nekad tvrđa a nekad mekša, ali kulturni radnici, novinari, naročito ovakvim izložbama i kulturnim sadržajima omekšavaju tu granicu – rekao je Savić.
Izložbu prati katalog, sa tekstom na srpskom, i prevodima na rumunski i engleski jezik, uz kompakt disk.
Projekat "Srpski manastiri i crkve u Rumuniji“ prihvaćen je na konkursu Ministarstva vera i dijaspore i podržan od Pokrajinskog sekrtarijata za kulturu i informisanje i Grada Zrenjanina.
Izložba, čiji su organizatori Narodni muzej Zrenjanin i Centar za kreativno odrastanje mladih, će biti otvorena do 19. juna.
Tekst Milorada Savića, autora izložbe:
"Srpske crkve i manstiri u rumunskom delu Banata čine pravoslavnu, nacionalnu, emotivnu i istorijsku celinu, a u projektu nazvanom "Svedoci trajanja“ predstavljeni su izložbom fotografija, pretežno fasada, katalogom i kompakt diskom.
Polazno mesto je manastir Bazjaš, podignut 1225. godine na levoj obali Dunava, kao zadužbina Svetog Save i nekadašnji metoh Pećke patrijaršije.
Razlog počiva ponajpre u tome što je Bazjaš mirovni simbol, iznikao na reci, širokoj kao more, koja spaja Rumuniju i Srbiju, uprkos činjenici da je, posle dobijanja autokefalnosti Srpske parvoslavne crkve, Ugarska neprestano pretila Srbiji oružanim sukobima, i zato što je opstao do danas i posle brojnih ratnih razaranja, mirnodopskih rušenja i paljenja.
Istorijski izvori svedoče da je arhiepiskop Sava, u nastojanjima da objedini srpski narod, krenuo 1200. godine u prvu diplomatsku misiju i uspešno završio pregovore sa ugarskim kraljem Andrašem Drugim. O tome je Domentijan u "Žitiju Svetog Save“ zapisao: "Dogovori se kralj (ugarski) sa velikašima da njegovu (Savinu) molbu ispune, da imaju mir i ljubav sa srpskim kraljem.“
Uz pomoć Svetog Save ubrzo su u Panoniji izgrađena četiri manastira – Bazjaš, Zlatica, Mesić i Kovilj.
Poseban značaj ima i manastir Bezdin, ovekovečen u vreme Svete ahrijerijske liturgije, služenja vladike budimskog i administratora temišvarskog Lukijana i vladike banatskog Nikanora, a u toku vraćanja Čudotvorne ikone Presvete Bogordice Vinčanske-Bezdinske, 28. avgusta 2011, koja je prvi put sa kaluđerima tu dospela 1740. godine, sklanjajući se od Osmanlija.
Posle manastira, slede fotografije raskošne Saborne crkve u Temišvaru, pa fasade hramova u Aradu, Čeneju i Malom Bečkereku, te iz Čakova i Srpskog Semartona, sa gostim iz Beograda, Vršca i Zrenjanina, u vreme obeležavanja tradicionalnih Dositejevih dana.
Svedoci trajanja u rumunskom delu Banata brojni su i dragoceni, ali nisu, ovoga puta, svi mogli biti prikazani. To su muzejske postavke i zadužbine i dela brojnih znamenitih banatskih slikara, kao što su Stevan i Nikola Aleksić, zatim dela istoričara umetnosti, profesora Univerziteta dr Miodraga Jovanovića, rođenog Zrenjaninaca, pa neumorne i hrabre Vukice Popović, kustosa zrenjaninskog Muzeja, uz dobro poznate stvaraoce, hroničare i kulturne pregaoce iz rumunskog dela Banata, poput Stevana Bugarskog i njegovog kapitalnog dela "Srpsko pravoslavlje u Rumuniji“, ili Slavomira Gvozdenovića i njegove lirike posvećene ovom svetom nasleđu, ali i drugih savremenih stvaralaca.
Izložba "Svedoci trajanja“ kreće iz Zrenjanina, srca srpskog dela Banata, povezanog, zavičajnim, istorijskim, privrednim, kulturnim i drugim vezama sa rumunskim Banatom, i zbog sećanja na Konstantina Danila i na njegove ikone u temišvarskoj Sabornoj crkvi, kao i zbog potrebe da žitelji svih uzrasta, s obe strane granice, na jednom mestu, vide bar deo „belih tornjeva“ sa 56 crkava na "blagoslovenoj zemlji banatskoj“, a u rumunskom delu Banata.“
