Grad ZrenjaninRepublika Srbija
Skupštinagrada ZrenjaninaU Elemiru obeležena godišnjica smrti generala Kiš Ernea i dan sećanja na revoluciju 1848-49.
U više mesta u Vojvodini juče je obeležen 6. oktobar, spomen-dan mađarske revolucije iz 1848. i 1849. godine, a centralna svečanost održana je u Elemiru, u crkvi Svetog Agustina, gde je sahranjen general Kiš Erne.
Na ovaj dan mađarska nacija odaje posebnu počast trinaestorici generala mađarske revolucionarne vojske, koji su pogubljeni u Aradu po nalogu habsburških vlasti, nakon što je revolucija ugušena.
U Vojvodini se posebno odaje počast generalima koji su poreklom iz ovog kraja.
Kiš Erne, potomak jermenske vlastelinske porodice Kiš, rođen je 14. juna 1779. godine u Elemiru. Nakon gušenja pobune 1848. godine, pogubljen je u zarobljeništvu u Aradu, 6. oktobra 1849. godine. Prvobitno je sahranjen u Katarinfeldu (današnji Ravni Topolovac), da bi posle 23 godine njegovi zemni ostaci bili preneti u Elemir i sahranjeni u porodičnoj kripti u katoličkoj crkvi.
Obeležavanju 164. godišnjice njegovog pogubljenja, juče su u Elemiru prisustvovali i visoki zvaničnici ambasade Republike Mađarske u Srbiji i konzulata u Subotici, kao i predstavnici mađarske nacionalne zajednice, mađarskih političkih partija u Srbiji i lokalne uprave Grada Zrenjanina. Između ostalih, svečanoj misi i polaganju venaca prisustvovali su i predsednik Skupštine AP Vojvodine i Saveza vojvođanskih Mađara, Ištvan Pastor, narodni poslanik i predsednik Nacionalnog saveta mađarske nacionalne zajednice u Srbiji, Tamaš Korhec, potpredsednik Vlade AP Vojvodine i pokrajinski sekretar za obrazovanje, upravu i nacionalne zajednice, Andor Deli i gradonačelnik Zrenjanina, mr Ivan Bošnjak.
U ime Grada Zrenjanina, venac na spomen-kosturnicu Kiš Ernea u kripti crkve Svetog Agustina položili su gradonačelnik Ivan Bošnjak i odbornica Skupštine grada Eržebet Popov. Nakon što je prisutne pozdravio na mađarskom jeziku, gradonačelnik Bošnjak obratio se skupu rečima da Grad Zrenjanin obezbeđuje, a Republika Srbija garantuje normalan razvoj i prava svim svojim građanima.
"Naša istorija je zajednička, neke su nam uspomene zajedničke i prijatne, neke i nisu takve, ali danas se moramo okrenuti zajedničkom razvoju i rešavanju problema koji su zajednički i jednaki za sve nas. Kao što smo nedavno u Mužlji imali priliku da čujemo, mnogi od nas odlaze da daju krv, a kada to čine, niko ne pita, niti razmišlja, da li će ta krv završti kod Mađara, Slovaka ili Srbina. Jednaki smo ljudi pred Bogom, izrečeno je to i na današnjoj molitvi, baš kao i u Nišu, gde se proslavlja 1700 godina slobode hrišćanstva. Za sve nas ostaje jedina obaveza da deci obezbedimo normalnu budućnost, da se potrudimo da ih bude što više i da ta budućnost bude i zajednička i razvojna, a, pre svega, da živimo u miru kakav današnja Evropa želi i pokušava da ostvari", poručio je Ivan Bošnjak.
"Naša istorija je zajednička, neke su nam uspomene zajedničke i prijatne, neke i nisu takve, ali danas se moramo okrenuti zajedničkom razvoju i rešavanju problema koji su zajednički i jednaki za sve nas. Kao što smo nedavno u Mužlji imali priliku da čujemo, mnogi od nas odlaze da daju krv, a kada to čine, niko ne pita, niti razmišlja, da li će ta krv završti kod Mađara, Slovaka ili Srbina. Jednaki smo ljudi pred Bogom, izrečeno je to i na današnjoj molitvi, baš kao i u Nišu, gde se proslavlja 1700 godina slobode hrišćanstva. Za sve nas ostaje jedina obaveza da deci obezbedimo normalnu budućnost, da se potrudimo da ih bude što više i da ta budućnost bude i zajednička i razvojna, a, pre svega, da živimo u miru kakav današnja Evropa želi i pokušava da ostvari", poručio je Ivan Bošnjak.
Erne (Ernest), sin Agoštona Kiša, potomka loze Kiš koja je od 1781. godine bila u posedu vlastelinstva Elemir, rođen je 14. juna 1799. godine i pokazao sa kao uspešan vojskovođa i nepokolebljivi revolucionar. U periodu od 1845. do 1847. godine sagradio je crkvu Svetog Augustina u Elemiru s parohijskim domom, gde je preneta porodična grobnica sa njegovim roditeljima i precima. General Erne Kiš bio je predvodnik u Mađarskoj pobuni 1848. godine.
Velelepni dvorac i imanje porodice Kiš su, nakon Erneove smrti, prešli u ruke dve njegove ćerke. Dvorac je bio središte mnogih kulturnih i političkih zbivanja u ondašnjoj Torontalskoj županiji – u njemu su se održavale pozorišne predstave, likovne smotre, literarne večeri, lov, balovi, dobrotvorne manifestacije, koncerti, takmičenja u jahanju, tenisu, klizanju, mačevanju, trke saonicama, smotre lovačkih pasa, itd. Zahvaljujući svemu ovome, Elemir je, uz Ečku i Veliki Bečkerek, postao najznačajnije mesto ovog dela Monarhije.
Imanje se uspešno razvijalo do smrti Kišovih ćerki, početkom 20. veka, da bi nakon toga, usled sve većeg zaduženja, dvorac bio porušen 1936. godine. Dvorac porodice Kiš je zauzimao centralno mesto u Donjem Elemiru, na kome se danas nalazi naselje pod imenom "Kaštel". Spomenik Kiš Erneu nalazio se na glavnom trgu u Velikom Bečkereku od 1906. – 1920. godine.
