Grad ZrenjaninRepublika Srbija
Skupštinagrada ZrenjaninaObeležena stota godišnjica od osnivanja prvog Srpskog narodnog odbora
Polaganjem venaca na spomen-ploče u porti Uspenskog hrama i na kući dr Slavka Županskog, prigodnom izložbom, svečanom akademijom u Narodnom pozorištu i premijernim prikazivanjem dokumentarnog filma danas je obeležena stota godišnjica od osnivanja Srpskog narodnog odbora u Velikom Bečkereku, prvog na teritoriji Vojvodine, u tadašnjoj Austrougarskoj monarhiji. Formirano sa zadatkom da pripremi preuzimanje vlasti u gradu i organizuje tada već izvestan dolazak oslobodilačke srpske vojske drugog Pešadijskog “Gvozdenog” puka vojvode Petra Bojovića i pukovnika Dragutina Ristića “Brigadira”, 17. novembra 1918. godine, to telo okupilo je najumnije ljude tadašnjeg Velikog Bečkereka, koje je predvodio istaknuti pravnik dr Slavko Županski.
Kako je istakao u svom današnjem obraćanju u porti hrama u Svetosavskoj ulici gradonačelnik Zrenjanina Čedomir Janjić, u Velikom Bečkereku je, na Svetog Luku, 31. oktobra 1918. godine osnovan Narodni odbor koji će dati idejno rešenje kako bi se realizovale davnašnje težnje srpskog naroda s ovih prostora da se prisajedini Matici Srbiji.
“Zavijorila se srpska trobojka prvi put u Velikom Bečkereku upravo na ovom mestu, u porti našeg najstarijeg pravoslavnog hrama, i nagovestila velika dela i velike promene. Nedugo zatim, srpska su znamenja osvanula širom tadašnje Vojvodine, srpska sabornost odzvanjala je u želji za ujedinjenjem, kovali su se planovi za novo doba, koje je i ravnicu banatsku menjalo iz korena. U svemu tome, naši slavni preci, naši dalekovidi rodoljubi, mislima i delima ispred svog vremena, imali su snage ne samo da pronađu put do slobode, već i da mudro osmisle kuda i kako treba da ide otadžbina nakon rata”, kazao je gradonačelnik i dodao da danas sledimo njihov put i njihove ideje.
“Odajemo im sve počasti i sećamo se njihovih besmrtnih dela. Poručujemo i ovoga puta, s ovog istorijskog mesta, da želimo da budemo dostojni naših slavnih sugrađana, da ostanemo svoji na svome, da ne tražimo ništa što je tuđe, ali i da se ne odričemo onoga što je naše, za šta su se pre jednog veka predano i patriotski zalagali i dr Slavko Županski i njegovi istomišljenici. Želimo da omogućimo srpskom, ali i svim drugim ovde prisutnim narodima, da zajednički i skladno, kao i do sada, grade kvalitetniju i bogatiju budućnost. To možemo ostvariti investicijama, novim radnim mestima, novim putevima i mostovima, podizanjem standarda građana, stvaranjem uslova da ovaj grad bude dobro i poželjno mesto za život, za školovanje i rad. Na pragu smo realizacije velikih projekata i kapitalnih privrednih investicija, biće to najbolji doprinos Grada Zrenjanina obeležavanju jednog veka od osnivanja prvog Srpskog narodnog odbora i oslobođenja u Velikom ratu”, poručio je Čedomir Janjić na današnjoj svečanosti.
On je i predvodio delegaciju Grada Zrenjanina, zajedno sa zamenikom Sašom Santovcem i zamenicom predsednika Skupštine grada Ljubom Travicom, koja je položila venac na spomen-ploču u porti hrama, na zgradi Pravoslavne crkvene opštine, u kojoj je Srpski narodni odbor i osnovan. Cveće su položili i predstavnici Srednjebanatskog upravnog okruga, organizacija i pokreta “Svetosavlje”, “Svetozar Miletić”, prijatelja “Matice srpske” i Društva srpsko-ruskog prijateljstva, Udruženja ratnih dobrovoljaca od 1912-1918, njiihovih potomaka i poštovalaca, kao i predstavnici gradskih odbora Srpske napredne stranke i Demokratske stranke Srbije.
O značaju osnivanja Srpskog narodnog odbora, njegovom delovanju i idejama koje su zastupali, kao i o tadašnjim istorijskim prilikama i promenama koje su nastupale u širem kontekstu, govorili su istoričari dr Milan Micić, pomoćnik Pokrajinskog sekretara za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama i Slobodan Milin, arhivista zrenjaninskog Istorijskog arhiva, autor prigodne izložbe o članovima Srpskog narodnog odbora.
Tradicionalno je svečanost upriličena i ispred porodične kuće dr Slavka Županskog u Svetosavskoj ulici, gde je delegacija Grada Zrenjanina položila venac na spomen-ploču našem istaknutom sugrađaninu i osnivaču Srpskog narodnog odbora. Poslednji put su svečanost organizovali potomci dr Županskog, u čije je ime prisutne pozdravila njegova praunuka Bojana Županski Ličanin, a od naredne godine to će činiti Grad Zrenjanin, koji je odlukom Skupštine grada, otkupio kuću od porodice i ona će biti pretvorena u depadans Narodnog muzeja i autentičan izložbeni prostor.
O tome je ispred kuće govorio Milan Zečar, predstavnik Srpskog narodnog pokreta “Svetozar Miletić”, istakavši da su ovim činom, posle mnogo godina i decenija zaborava, ostvarene davnašnje želje da se grad dostojno oduži dr Županskom, čija će kuća postati, kako je rekao, “mesto našeg hodočašća i sabranja”, a po njemu će uskoro biti nazvana i jedna od centralnih gradskih ulica.
“Ti činovi govore da je konačno došlo vreme u kom smo shvatili mnoge svoje istorijske zablude i da se vraćamo vrednostima i onim ljudima koji su veličanstveno, dostojanstveno i mudro opredelili, u najtežim vremenima, svoj i naš put”, istakao je Zečar.
Pre projekcije filma “Osnivanje prvog Srpskog narodnog odbora 1918. godine”, realizovanog u produkciji zrenjaninske kuće “Digital Stajl”, prisutnima se u sali Narodnog pozorišta obratio autor scenarija Dušan Juvanin, istakavši da je obeležavanje sto godina od nekog istorijskog događaja u našim uslovima veliki jubilej, iako je on u različitim vremenskim periodima i uslovima drugačije vrednovan. Zahvalio se na podršci u realizaciji filma Pokrajini i Gradu Zrenjaninu.
“U filmu govore ugledne ličnosti, akademici, istaknuti istoričari i on je urađen na visokom profesionalnom i tehničkom nivou. Prezentovane su u njemu neke do sada nepoznate fotografije i dokumenti, grad je sniman iz vazduha, iz posebnih uglova. Film je moj i naš doprinos idealima slobode i šalje poruku da nijedna žrtva data za slobodu nije i ne može biti uzaludna. Ovo je trenutak da tim ljudima posvetimo ovaj dan, da im se još jednom zahvalimo što mi danas slobodno hodamo ovim gradom”, istakao je Juvanin.
