Priče o Gradskoj kući (14) - Županijski park i njegove zanimljivosti

(Serijal povodom 200. godišnjice od početka gradnje Županijske zgrade, sadašnje Gradske kuće u Zrenjaninu. Svi do sada objavljeni tekstovi arhivirani su na stranici ovog sajta: www.zrenjanin.rs/O gradu/ Gradska kuća)
 
Nakon rekonstrukcije i dogradnje zgrade, 1887. godine, formiran je fizički izolovan prostor u dvorištu i uređen, pretpostavlja se, zahvaljujući baštovanima iz Budimpešte koji su ga oformili prateći savete graditelja rekonstruisane zgrade Partoša i Lehnera. Bašta je, u početku, predstavljala mesto za odmor činovnika i njihovih gostiju i bila nedostupna za javnost. Izgledala je skromnije nego danas, prvenstveno zbog toga što su i sadržaji unutar nje bili podređeni funkcionisanju zgrade – domareva zgrada, na primer, namenski je građena kao električna centrala. Bila je to prva centrala u varoši, u vreme kada u Velikom Bečkereku bilo električne energije. Tu blagodet stanovništvo je osetilo tek deset godina kasnije.  
 
Zelena oaza u dvorištu Gradske kuće zvanično nosi naziv “Županijski park”, a uobičajeno je Zrenjaninci zovu - Gradska bašta.  

(Županijski park - Gradska bašta)

(Županijski park, 1962. godine)
 
Iz paviljona za promenadne koncerte, na čijoj kupoli stoji bakarna zastavica s upisanom godinom gradnje - 1889, nekada su se parkom i okolinom širili zvuci vojne - “pleh“ muzike. Između cvetnog šarenila šetale su najlepše varoške dame, budno praćene pogledima brojnih „kibicera“. Možda se čuo i tango posvećen ovom gradu - “Tango Bečkerek“, autora Đorđa Marinkovića, komponovan 1929. godine. 
 
(Paviljon za promenadne koncerte i zastavica na vrhu, sa godinom 1889.)
 
Županijski park danas je zaštićeni spomenik prirode i jedinstvena zelena površina u centru Zrenjanina, od oko 7.000 kvadratnih metara i dendroflorom zastupljenom sa 40 biljnih vrsta. Više od polovine površine parka prekrivaju travnjaci, doneti u busenima s tomaševačkih i orlovatskih livada. Cvetne rundele pružaju se na oko 215 kvadratnih metara, a tu su i mnoge biljne vrste čija starost prelazi stotinu godina. Najveće stablo divljeg kestena dostiglo je obim od gotovo tri metra. Leti park oživi žuborenje fontane uvek okružene mališanima, a nema, valjda niti jednog deteta rođenog i odraslog u Zrenjaninu koje se nije popelo na uspavanog kamenog lava uz fontanu. 
 
(Kameni lav i fontana sa rodom)

(Fotografija iz pedesetih godina prošlog veka, sa živom rodom kraj fontane)
 
Dve skulpture delo su Jovana Soldatovića (1920-2005.) - „Dečak i lane“ i Tome Rosandića (1878-1958.) - „Mala skica za konja“. Rosandićev rad je zaista model - za „konje vrane“ pred ulazom u Dom Narodne skupštine Republike Srbije u Beogradu, a nije poznato kako je ova skulptura stigla do zrenjaninskog parka. 
 
(“Mala skica za konja”, autora Tome Rosandića, u dva “izdanja”)
 
Pored skulpture „Dečak i lane“ nalazi se kamena ploča četvrtastog oblika s oznakom „FR“. Ispod nje krije se fundamentalni reper FR-3119 - visinska kota grada Zrenjanina, uključena u mrežu državnog geodetskog koordinatnog sistema.
 
Postavljen u Županijskom parku 1961. godine, postao je deo mreže nivelmana visoke tačnosti, u koju je uključen veći broj fundamentalnih repera. Oni doprinose određivanju nastalih promena vertikalnih pomeranja zemljine kore u određenom vremenskom intervalu. Zrenjaninski FR-3119 pruža se 25 metara u dubinu, vertikalno je stabilizovan s dubinskim fundiranjem, otporan na jake tektonske poremećaje i nalazi se na nadmorskoj visini 80.98 metara, što predstavlja i zvaničnu nadmorsku visinu grada.
 
(“Dečak i lane”, autora Jovana Soldatovića i fundamentalni reper FR-3119,
centralna kota grada Zrenjanina)
 
Ulazna kapija u Županijski park iz Ulice Narodnog fronta jedinstvena je u ovdašnjoj arhitekturi i vredan je zanatski rad, s obiljem ukrasa, dok je na centralnom mestu personifikacija sunca, simbola moći Županije. Zidani, rustični okvir ograde poseduje barokne ukrasne elemente i vazu na vrhu. Na susretanju ograde parka i južnog krila zgrade nalazi se niša uokvirena baroknom edikulom, sa tordiranim stubovima i kupastom nadstrešnicom od stakla i gvožđa. U niši je pre Drugog svetskog rata bio smešten kip Svetog Ivana Nepomuka, zaštitnika Monarhije i stone biskupske crkve Zrenjaninske biskupije - Rimokatoličke katedrale. Uklonjen je 1947. godine, pa ponovo urađen i vraćen na isto mesto 16. maja 2008. godine, na dan Svetog Ivana Nepomuka. 
 
(Ulazna kapija u park)

(Stari drveni kip Svetog Ivana Nepomuka, pre Drugog svetskog rata i osvećenje novog kipa,
16. maja 2008. godine)
  
U narednoj priči: Stablo tise - "čuvarkuća" Gradske kuće

Vesti

Poslednje vesti